Jakiś czas temu pisaliśmy o układach technologicznych magazynów – o tym, jak koncepcja przepływu towarów i organizacja przestrzeni wpływają na wydajność całego obiektu. Tym razem przejdziemy krok dalej i skupimy się na jednym z kluczowych elementów planowania logistyki wewnętrznej – strefach magazynowych.
To właśnie ich właściwe wyznaczenie, oznaczenie i wyposażenie decyduje o płynności pracy, bezpieczeństwie i efektywnym wykorzystaniu powierzchni hali.
Każdy magazyn, niezależnie od wielkości i rodzaju przechowywanych towarów, musi być zaplanowany tak, by wspierać logiczny i niezakłócony przepływ materiałów. Dobrze zaprojektowane strefy magazynowe pozwalają uniknąć chaosu, skracają czas operacji i minimalizują ryzyko błędów w kompletacji czy wysyłce.
Wyobraźmy sobie magazyn bez wyraźnie wyodrębnionej strefy przyjęć – towar trafia wprost do alejek regałowych, a pracownicy nie mają pewności, które palety zostały już sprawdzone i przyjęte do ewidencji. Taka sytuacja to gotowy przepis na pomyłki i przestoje.
Właśnie dlatego podział magazynu na strefy jest jednym z pierwszych etapów planowania przestrzeni hali, obok decyzji o układzie regałów i przebiegu ciągów transportowych.
W praktyce można wyróżnić kilka głównych rodzajów stref magazynowych, które – choć różnią się szczegółami w zależności od branży – pojawiają się w niemal każdym obiekcie. Ich wzajemne rozmieszczenie wynika z układu technologicznego i powinno umożliwiać liniowy, nieprzerwany przepływ towarów: od przyjęcia po wysyłkę.
To punkt startowy całego procesu logistycznego. W tej części hali odbywa się przyjmowanie towarów z zewnątrz – zarówno od dostawców, jak i z innych zakładów produkcyjnych czy magazynów.
Dobrze zaprojektowana strefa przyjęć powinna umożliwiać:
W praktyce strefa przyjęć często łączy się z obszarem rozładunku, wyposażonym w rampy, doki i systemy zabezpieczeń (np. odbojnice, blokady kół). Jej powierzchnia powinna być dostosowana do średniej dziennej liczby dostaw – z zapasem na okresy szczytowe.
W halach namiotowych strefa przyjęć bywa realizowana jako oddzielny moduł zadaszony, z łatwym dostępem dla samochodów ciężarowych. Dzięki temu można elastycznie dostosowywać powierzchnię operacyjną magazynu do aktualnych potrzeb.
To serce magazynu – miejsce, gdzie towary pozostają przez dłuższy czas. Strefa składowania może przybierać różne formy, zależnie od charakteru asortymentu i technologii przechowywania: od regałów paletowych wysokiego składowania, przez regały przepływowe i półkowe, po systemy automatyczne lub przestrzeń wolnostojącą (blokową).
Podstawowym celem tej strefy jest maksymalne wykorzystanie kubatury magazynu przy zachowaniu bezpieczeństwa i ergonomii. Dlatego tak duże znaczenie ma wybór odpowiedniego systemu regałowego, szerokości alejek, sposobu znakowania lokalizacji i zapewnienia prawidłowej wentylacji czy oświetlenia.
W halach lekkich i stalowych, szczególnie w rozwiązaniach modułowych, strefę składowania można łatwo rozbudować lub przenieść. To ogromna zaleta, gdy działalność rośnie lub zmienia się struktura towarów.
W wielu magazynach to właśnie ta strefa decyduje o wydajności operacyjnej całego obiektu. Strefa kompletacji to obszar, w którym pracownicy przygotowują zamówienia do wysyłki – pobierają towary z lokalizacji składowych, zestawiają je według zamówień i przygotowują do pakowania.
W zależności od typu działalności, kompletacja może być realizowana:
Dobrze zaprojektowana strefa kompletacji powinna być ergonomiczna, oświetlona, odpowiednio oznaczona i położona w sąsiedztwie strefy wysyłek. Warto też zadbać o strefy pomocnicze – np. miejsca na wózki kompletacyjne, stoły do pakowania, wagi czy drukarki etykiet.
To końcowy etap drogi towaru w magazynie. Strefa załadunku odpowiada za sprawną obsługę pojazdów transportowych i szybkie przekazanie gotowych przesyłek do odbiorcy.
Kluczowe znaczenie ma tutaj:
W nowoczesnych magazynach strefa załadunku często współdzieli przestrzeń z buforem wysyłkowym – miejscem, gdzie gotowe palety oczekują na załadunek.
W halach z posadzką betonową lub utwardzoną nawierzchnią zewnętrzną można stosować systemy tymczasowych ramp mobilnych, co szczególnie dobrze sprawdza się w magazynach sezonowych.
Oprócz głównych stref, w dobrze zaplanowanym magazynie powinny znaleźć się również przestrzenie wspierające proces logistyczny. Należą do nich m.in.:
W halach namiotowych tego typu przestrzenie mogą być tworzone jako wydzielone boksy, antresole lub dobudówki.
To rozwiązanie pozwala na zachowanie czytelnego podziału funkcji bez konieczności trwałych ingerencji w konstrukcję hali.
Podział przestrzeni na strefy nie może być przypadkowy. Należy go oprzeć na analizie procesów logistycznych, charakterystyce towarów i dostępnych środkach transportu wewnętrznego. Oto najważniejsze czynniki, które warto wziąć pod uwagę:
Wyznaczanie stref warto przeprowadzać z użyciem planów CAD lub modelu 3D, dzięki czemu łatwiej ocenić proporcje, odległości i ewentualne kolizje. Coraz częściej wykorzystuje się też systemy WMS, które przypisują każdej strefie konkretne lokalizacje w strukturze magazynu.
W poprzednim artykule wspominaliśmy o różnych układach magazynowych – poprzecznym, podłużnym, kątowym czy kombinowanym. Każdy z nich determinuje sposób rozmieszczenia stref.
Na przykład w układzie poprzecznym, stosowanym często w magazynach dystrybucyjnych, strefa przyjęć i wysyłek znajduje się po przeciwnych stronach hali. Dzięki temu możliwy jest przepływ towaru w jednym kierunku. W układzie podłużnym z kolei obie strefy (przyjęć i wysyłek) zlokalizowane są po jednej stronie obiektu, co upraszcza komunikację, ale wymaga precyzyjnego planowania przestrzeni buforowych.
Dla inwestorów korzystających z hal systemowych – np. namiotowych magazynów Łukasiuk – szczególnie istotna jest elastyczność układu. Modułowa konstrukcja pozwala w razie potrzeby przesunąć ściany lub wydzielić dodatkowy segment. Dzięki temu układ stref magazynowych można dostosować do zmieniającej się specyfiki działalności – np. zwiększonej liczby dostaw lub nowej linii produktów.
Samo wyznaczenie stref na planie to dopiero początek. Aby podział był skuteczny, musi być czytelny i respektowany przez personel. Pomagają w tym:
W nowoczesnych magazynach stosuje się też rozwiązania cyfrowe – np. czujniki śledzące ruch towaru między strefami lub ekrany LED wskazujące status przyjęcia i kompletacji.
Strefy magazynowe pełnią nie tylko funkcję organizacyjną, ale i ochronną. Wyraźne wydzielenie obszarów ruchu pieszych i wózków, stref buforowych czy miejsc odkładczych znacząco zmniejsza ryzyko kolizji. Dobrze zaplanowana przestrzeń to również mniejsze zmęczenie pracowników i większa precyzja operacji.
W halach o dużej powierzchni lub tymczasowych konstrukcjach szczególnie ważne jest zachowanie czytelności i przewidywalności układu – każdy pracownik powinien wiedzieć, gdzie kończy się strefa składowania, a zaczyna kompletacja czy wysyłka. Warto stosować wyraźne kolorystyczne oznaczenia słupów konstrukcyjnych lub siatki działowe, które pomagają w utrzymaniu porządku.
Dobrze zorganizowany magazyn to nie tylko regały i wózki widłowe, ale przede wszystkim czytelna struktura przestrzeni, w której każda strefa pełni określoną rolę.
Prawidłowy podział na strefy – przyjęć, składowania, kompletacji, wysyłek oraz obszary pomocnicze – pozwala zwiększyć efektywność pracy, poprawić bezpieczeństwo i w pełni wykorzystać potencjał hali.
W przypadku hal systemowych korzyścią jest możliwość elastycznego kształtowania tych stref. Modułowa konstrukcja umożliwia szybką zmianę układu, rozbudowę lub dostosowanie hali do sezonowych potrzeb. Dzięki temu inwestor może mieć pewność, że jego przestrzeń magazynowa pozostanie funkcjonalna – niezależnie od tego, jak zmieni się jego biznes.
